Z tego artykułu dowiesz się:
Lato to pora roku uwielbiana przez miłośników grzybów. Kto z nas choć raz nie pokusił się na wycieczkę do lasu w celu zebrania kilku z nich? W polskich lasach występuje wiele gatunków grzybów, zarówno jadalnych, jak i niejadalnych, ale również kilka gatunków grzybów halucynogennych. Z pewnością wielu z nas zastanawiało się, czy aby przypadkiem nie natrafiliśmy na tak zwanego halucynka. Myśli te pojawiały się pewnie w chwili, gdy naszym oczom ukazywały się grzyby, których zazwyczaj nie zbieraliśmy do koszyka. Każdego roku rośnie liczba “odważnych”, którzy próbują eksperymentować z tym darem natury, co niekoniecznie kończy się dobrze. Z uwagi na rozpoczęcie sezonu, postanowiłam przybliżyć Wam, jakie konsekwencje może nieść ze sobą eksperymentowanie z tymi grzybami. Poznacie również kilka gatunków grzybów halucynogennych występujących w Polsce.
Jakie grzyby halucynogenne możemy spotkać w Polsce?
Spośród około 140 gatunków grzybów z rodziny Psylocibe, ponad 80 ma właściwości halucynogenne, związane z zawartymi w nich substancjami aktywnymi biologicznie. Przykładowo, łysiczka lancetowata posiada trzy substancje biologicznie czynne, którymi są psylocibina (0,98%), psylocina (0,02%) oraz beocystina (0,36%). W Europie możemy spotkać zaledwie kilkunastu przedstawicieli rodziny grzybów halucynogennych. Najczęściej, grzyby te rosną na resztkach obumarłych roślin, na leśnych polanach. Zazwyczaj występują w skupiskach, rosną blisko siebie, często jedne pod drugim. W Polsce, do najczęściej spotykanych należą łysiczka czarnobrązowa, łysiczka lancetowata, ale również muchomor czerwony.
Choć wygląd muchomora czerwonego jest powszechnie znany, łysiczki nie są już tak łatwe do rozpoznania i łatwo je pomylić z innymi grzybami. Te grzyby halucynogenne mają barwy od żółtej po brązową, ich trzon jest długi i cienki, a kapelusz spiczasty. Jego blaszki mają zazwyczaj ciemne zabarwienie. Można je spotykać w zasadzie od czerwca do grudnia, natomiast ich wysyp zaczyna się we wrześniu i kończy w październiku. Grzyby halucynogenne są o tyle niebezpieczne, że łatwo pomylić je z gatunkami, których zażycie może mieć skutki śmiertelne. Do mylnych gatunków możemy zaliczyć rodzaj hełmówka (Galerina). Niektóre gatunki z tego rodzaju zawierają w swoim składzie związki o podobnej budowie i działaniu do tych, które występują w muchomorach sromotnikowych, którego skutki zażycia są nam zapewne dobrze kojarzone. Łysiczki można pomylić także z gatunkami rodzaju stożkogłówka (Conocybe), które często występują w towarzystwie łysiczek. Jednym z tych gatunków jest Conocybe blattaria. Odróżnić je można poprzez pierścień występujący na trzonie tych grzybów. W Polsce, zbieranie łysiczek jest jednak zabronione, dlatego często w pobliżu miejsc ich występowania, instalowany jest monitoring, a śmiałków może zaskoczyć policja.
Jak wygląda toksykologia i dawkowanie grzybów halucynogennych?
Na działanie na organizm, wpływ ma nie tylko dawka grzyba, ilość i stężenie substancji czynnej. Czynniki psychiczne i środowiskowe również odgrywają kluczową rolę w skutkach działania grzybów halucynogennych. Od dawki uzależniony jest natomiast czas trwania odurzenia. Przy dawce około 2g, efekt zazwyczaj utrzymuje się do 5 godzin. Ankiety przeprowadzone na przestrzeni lat wykazały zażywanie na surowo od 5 do 30 owocników i od 80 do 100 sztuk owocników w przypadku osób z długim stażem użytkowania. Czas, po którym pojawiają się pierwsze efekty zażycia grzybów halucynogennych, jest natomiast cechą indywidualną dla każdego użytkownika. W niektórych przypadkach efekty pojawiają się już po 10 minutach, w innych nawet po godzinie.
Jak psylocibina obecna w grzybach halucynogennych działa na mózg ludzki?
Każdy organizm jest inny i każdy człowiek może przeżywać ten stan w inny sposób i nie zawsze jest on przyjemny. Charakterystycznym objawem zażycia grzybów halucynogennych są zaburzenia percepcji wzrokowej. Obraz widzialny zostaje zaburzony, nieruchome elementy w polu widzenia przybierają różne, zdeformowane kształty o intensywnych, kolorowych barwach. Elementy nieruchome, często wydają się przybliżać, oddalać, falować, powiększać się i pomniejszać.
Charakterystycznym objawem zażycia grzybów halucynogennych są zaburzenia percepcji wzrokowej.
Początkowymi objawami są mrowienie ust, senność i otępienie oraz zaburzenia koordynacji ruchowej. W drugiej kolejności pojawia się zaburzenie percepcji wzrokowej i zaburzenia dotyku. Pojawia się również mylne uczucie większej siły i energii, które weryfikowane jest przez zaburzenia koordynacji ruchowej. Bardzo często występuje ułatwiony kontakt z bliskimi osobami lub rosnąca chęć nawiązania bliższego kontaktu z drugą osobą. Występuje także uczucie adaptacji do środowiska, w którym znajdują się użytkownicy, poczucie więzi ze środowiskiem. Rzadko występują nudności i wymioty. Efekty zażycia grzybów halucynogennych mogą utrzymywać się nawet do kilkunastu godzin, zależnie od przyjętej dawki.
Jak wyglądają statystyki i skutki zatruć grzybami halucynogennymi?
W latach 90. XX wieku odnotowano w Polsce średnio 400 przypadków zatruć grzybami halucynogennymi, ale w latach 2000-2007 odnotowano natomiast zaledwie około 100 przypadków zatruć. Do charakterystycznych objawów zatrucia psylocibiną należą:
- Nudności, wymioty, dyskomfort żołądkowy
- Zawroty głowy i omdlenia
- Paranoja, niepokój, strach, utrata pamięci
- Bóle głowy
- Dezorientacja
- Zaburzenia psychomotoryki
Podsumowanie
Wielu z nas należy do miłośników wycieczek do lasu i wielu z nas wybiera się tam z koszyczkiem. Niestety, bez odpowiedniej wiedzy, możemy łatwo narazić siebie lub bliskich na zatrucie i sytuację zagrożenia zdrowia, a nawet życia. Przypadki zatruć grzybami, nie tylko halucynogennymi zdarzają się po dziś dzień, pomimo rosnącej świadomości wśród społeczeństwa. Na każdą taką wyprawę warto więc zabierać ze są podręczny atlas grzybów, aby uniknąć potencjalnego zagrożenia.
Miłośniczka przyrody, biolog z pasji i wykształcenia, wyspecjalizowana w bioanalityce. Zakochana w świecie tatuaży, zainteresowana światem piłki nożnej, aktywnie zgłębiająca i poszerzająca wiedzę na temat konopi
Źródła
1. Dydak K., Śliwińska-Mossoń M., Milerowicz H., 2015, Psylocybina – ogólnodostępny psychodysleptyk, Postepy Hig Med Dosw, 69: 986-995.
2. Janoszka J., Rymkiewicz A., Dobosz T., 2005, Halucynogenne grzyby – łysiczki (Psylocibe). Część I. Charakterystyka, skutki zażycia, rozpoznawanie, ARCH. MED. SĄD. KRYM., LV, 215-219.
3. Marciniak B., Ferenc T., Kusowska J., Ciećwierz J., Kowalczyk E., 2010, ZATRUCIA WYBRANYMI GRZYBAMI O DZIAŁANIU NEUROTROPOWYM I HALUCYNOGENNYM, Medycyna Pracy;61(5):583–595
4. Mills P. R., Lesinskas D., Watkinson G., 1979, The Danger of Hallucinogenic Mushrooms, PubMed, 24 (4)