Z tego artykułu dowiesz się:

Medyczne właściwości konopi są znane i wykorzystywane od tysięcy lat, od niedawna także w leczeniu epilepsji. Pomimo ogromnego zainteresowania, nie ma nic nowego ani rewolucyjnego w proponowaniu stosowania konopi indyjskich lub ich pochodnych do celów leczniczych. Liczba badań nad właściwościami leczniczymi tych roślin rośnie natomiast z roku na rok. W tym artykule przyjrzymy się badaniom nad wpływem konopi i kannabinoidów w terapii powszechnej choroby układu nerwowego, jaką jest epilepsja.

Czym jest epilepsja i jakie są jej objawy?

Epilepsja jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób neurologicznych. Objawia się ona nagłymi wyładowaniami wewnątrz neuronów. Do najbardziej charakterystycznych objawów należą silne wstrząsy ciała, utrata przytomności. Zdarzają się również ataki bezdrgawkowe, polegające na krótkotrwałej utracie świadomości i kontaktu ze światem zewnętrznym. Epilepsja jest chorobą nieuleczalną, jednakże w większości przypadków, napady można kontrolować stosując odpowiednią terapię lekową. Około 1/3 chorych na padaczkę cierpi na odmianę lekooporną, definiowaną jako brak ustąpienia wszystkich napadów po odpowiedniej próbie zastosowania co najmniej dwóch leków. Skuteczność stosowanych obecnie leków jest w tych przypadkach ograniczona. Istnieje duże zainteresowanie rozwojem nowych leków, które mogą mieć właściwości przeciwpadaczkowe, szczególnie tych, które oddziałują na nowe receptory. 

Telefon w dłoniach i kobieta z mózgiem
Do najbardziej charakterystycznych objawów należą silne wstrząsy ciała, utrata przytomności. Zdarzają się również ataki bezdrgawkowe, polegające na krótkotrwałej utracie świadomości i kontaktu ze światem zewnętrznym.

Jaki wpływ na OUN i jego zaburzenia, m. in. epilepsję mają kannabinoidy?

Doniesienia o stosowaniu marihuany w leczeniu napadów pochodziły od współczesnych neurologów, takich jak O’Shaughnessy i Gowers. Należy jednak zadać sobie 2 istotne pytania. Jaka jest rola układu endokannabinoidowego w odpowiedzi na konopie indyjskie i ich związki? Czy epidemiologia używania konopi przemawia za rozwojem konopi i ich związków w leczeniu epilepsji? Dwa główne składniki marihuany o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy (OUN) to psychoaktywny Δ9-tetrahydrokanabinol (THC) i niepsychoaktywny kannabidiol (CBD). THC bezpośrednio aktywuje mózgowy układ endokannabinoidowy, który odgrywa rolę w komunikacji synaptycznej. CBD jest antagonistą receptorów kannabinoidowych. Moduluje endogenny układ kannabinoidowy poprzez nasilenie wewnętrznej neurotransmisji pośredniczonej przez anandamid. Bierze udział w regulacji innych mózgowych neuroprzekaźników i receptorów, a także wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Bardziej szczegółowe wyjaśnienia znajdziecie tutaj.
kwiat konopi
Mechanizm działania CBD nie jest dobrze poznany. Jasnym jest, że jego właściwości przeciwdrgawkowe nie są związane z mechanizmem zależnym od receptora kannabinoidowego. Ze względu na wiele celów działania i wysoki próg toksyczności, jest obecnie badany jako potencjalnie użyteczny lek terapeutyczny zaburzeń OUN. Badania prowadzone są zarówno na modelach eksperymentalnych, jak i na ludziach. Wpływ marihuany na epilepsję opisywano w literaturze medycznej już w XIX wieku w postaci szczegółowych opisów przypadków. Następnie przeprowadzono badania epidemiologiczne, w których twierdzono o ochronnym działaniu palenia marihuany przed napadami. Stwierdzono również, że CBD ma pozytywny wpływ na próg drgawkowy, ciężkość i śmiertelność w kilku modelach padaczki na myszach i szczurach. W niektórych badaniach odnotowano redukcję liczby napadów, w innych spadek siły, z jaką napady występowały.
CBD ma pozytywny wpływ na próg drgawkowy, ciężkość i śmiertelność w kilku modelach padaczki na myszach i szczurach.

Jak skuteczność marihuany w terapii epilepsji odnosi się do legalizacji?

Stosowanie konopi jest powszechne wśród pacjentów z padaczką, a w użyciu są obecnie różne preparaty konopne. Wraz z legalizacją konopi indyjskich w niektórych stanach USA, zwiększyła się dostępność produktów o wysokiej zawartości CBD/niskiej zawartości THC. Są one przeznaczone dla leczenia słabo kontrolowanych napadów oraz padaczek katastroficznych występujących w dzieciństwie. W oparciu o istniejące dowody, pacjenci z epilepsją oraz ich opiekunowie coraz częściej odwołują się do legalizacji różnych form marihuany. W miarę kontynuowania tych starań, zwiększa się dostępność preparatów konopnych. Społeczność profesjonalistów zajmujących się epilepsją znajduje się na rozdrożu. Wraz z rosnącym naciskiem na legalizację „medycznej marihuany”, rosną również obawy dotyczące jej skuteczności, dostępności preparatów leczniczych, dawkowania oraz potencjalnych krótko- i długoterminowych efektów ubocznych.  

Legal illegal

Podsumowanie

Zarówno społeczeństwo, jak i organizacje i instytuty badawcze, doskonale zdają sobie sprawę z tych skutków. W związku z tym, na specjalistach spoczywa obowiązek zaprojektowania i przeprowadzenia kolejnych badań, które zajmą się rozwiązaniem tych kwestii. Jeśli marihuana jako lek na padaczkę spełnia swoje obietnice, czy w przyszłości będzie łatwo dostępna w celu leczenia padaczki? Tylko dobrze zaprojektowane i przeprowadzone badania dadzą odpowiedzieć na to pytanie.

Miłośniczka przyrody, biolog z pasji i wykształcenia, wyspecjalizowana w bioanalityce. Zakochana w świecie tatuaży, zainteresowana światem piłki nożnej, aktywnie zgłębiająca i poszerzająca wiedzę na temat konopi
Wiktoria Frejlich

Źródła

  1. Gray R. A., Whalley B. J., 2020, The proposed mechanisms of action of CBD in epilepsy Royston, Epileptic Disord, 22 (1), 10-15. 
  2. Maa E., Figi P., 2014, The case for medical marijuana in epilepsy, Epilepsia, 55(6), 783–786. 
  3. Szaflarski J. P., Bebin M., 2014, Cannabis, cannabidiol, and epilepsy — From receptors to clinical response, Epilepsy & Behavior, 41, 277-282. 
  4. Tzadok M., Uliel-Siboni S., Linder I., Kramer U., Epstein O., Menascu S., Nissenkorn A., Yosef O. B., Hyman E., Granot D., Dor M., Lerman-Sagie T., Ben-Zeev B., 2016, CBD-enriched medical cannabis for intractable pediatric epilepsy: The current Israeli experience, Seizure, 35, 41-44.